KONTALARITZAREN ALDEKO EUSKAL MANIFESTUA

Munduan beste askok bezala, Kontalaritzak badu bere eguna: Martxoaren 20a. Urrutiko lurraldeetatik gertuagoetara; baso ilunetan eta basamortu beroetan; kale estuetan eta plaza zabaletan; sutondoan eta tabernetan ipuinak ahotik belarrira igaroko dira mundu fantastikoak irudikatuz, abentura harrigarriak bizituz, pertsonaia liluragarriak ezagutuz. Hitz esanaren erresumaren eguna da Martxoaren 20a, pentsamendu magikoaren aldarrikapen eguna.

Munduan izan diren, diren eta izango diren kultura guztietan istorioak, kondairak eta ipuinak euren zutabe nagusienetakoa izan da, batez ere kultur transmisio nagusiena ahozkoa denean. Izan ere haur garaian jasotzen dugun informazioa guztia ahozkoa da, kantak, istorioak, hitz jolasak, igarkizunak, pasadizoak denak belarritik sartzen zaizkigu, imajinario kolektiboaren parte bihurtzen garelarik nahi gabe, eta hori bizitza osoan izango dugu bidaide. Komunitate humano guztiek euren mundu ikuskera, harreman eta jarrera sozialak elkar komunikaziotik eraikitzen eta ezartzen joan dira, garaiekin eboluzionatuz.

Euskal kulturan ipuinak gure kulturaren oinarrietako bat izan dira denboraren barrena, euskal imajinarioa eraikitzen hitzaren erritmoan. Artazuriketetan, etxeko sutondoan, tabernetan, garbilekuetan, sehaskan, kontakizunak euskal pentsamendu magikoa eraikitzen joan dira; euskaldunok mundu ikuskera propioa belaunaldiz belaunaldi pasatzen jakin izan dugu. Mitologia berezkoa sortu dugu, beste kulturetatik heldu zaizkigun istorioak gurera aldatu izan ditugu. XIX. mendetik gaurdaino hamaika dira egin diren ipuin bildumak, aberastasun ikaragarria erakutsiz. Oraindik ere etxeko sukalde askotan, auzolanetan eta lagun artean,  aspaldiko ipuinak kontatzen  dira, harrigarria bada ere. Baina honek guztiari balorea ematen ote diogu euskaldunok? Kontziente ote gara kontakizunek gure kulutan duten garrantziaz? Hizkuntzaren transmisioan ere sekulako garrantzia izan du eta du ipuinak kontatzeak. 

Gaur egun ordea, ikusentzunekoen eraginez zein interneteko komunikazioaren eraginez, hori guztia hankaz gora jartzen ari da, aurrez aurreko ahozko transmisioa bazter utzita eta imajinario kolektiboak komunitatetik kanpo dauden eragile arrotzen eskuetan dago gero eta gehiago. Eragile horien helburua komertziala izan ohi da, alegia, komunikazio humanoa merkatu gisa erabiliz, pertsonen arteko harremanak produktu gisa hartuz. Horren aurrean ahoz gora eta aurrez aurre kontatutako istorioak pertsonen arteko harremanak humanizatzen lagunduko du. Kontalaritzaren Eguna horren aldarrikapena da.

Eta hala bada, hala bedi.